Po co zmiana czasu z letniego na zimowy?

Zmiana czasu ma na celu lepsze wykorzystanie światła dziennego i oszczędność energii. Latem, dzięki przesunięciu zegara o godzinę do przodu, dłużej korzystamy ze światła słonecznego wieczorem, co miało historycznie zmniejszać zużycie energii na oświetlenie. Zimą wraca się do czasu standardowego (zimowego), który lepiej odpowiada naturalnemu rytmowi dnia.

Kiedy będzie zniesione?

W Unii Europejskiej dyskusja o zniesieniu zmiany czasu trwa od lat. W 2018 roku Komisja Europejska zaproponowała zakończenie zmiany czasu po konsultacjach, w których 84% respondentów opowiedziało się za zniesieniem. Planowano, że kraje UE miały wybrać między stałym czasem letnim a zimowym do 2021 roku, ale proces utknął z powodu braku zgody między państwami, różnic w preferencjach (niektóre kraje wolą czas letni, inne zimowy) oraz innych priorytetów, jak pandemia czy kryzysy gospodarcze. Obecnie nie ma ustalonej daty zniesienia zmiany czasu, choć w Polsce temat powraca w debacie publicznej – np. w 2025 roku zmiana na czas zimowy nastąpi w nocy z 25 na 26 października.

Dlaczego tak?

Brak zniesienia zmiany czasu wynika z:
1. Różnic między krajami UE: Kraje południowe (np. Hiszpania) wolą czas letni, północne (np. Finlandia) skłaniają się ku zimowemu, co utrudnia koordynację.
2. Wpływu na gospodarkę i zdrowie: Badania wskazują, że zmiana czasu może negatywnie wpływać na zdrowie (np. zaburzenia snu, większa liczba wypadków po zmianie), ale korzyści energetyczne są obecnie kwestionowane, bo oszczędności są minimalne.
3. Kompleksowości wdrożenia: Zniesienie wymaga synchronizacji w całej UE, by uniknąć chaosu w transporcie, handlu czy komunikacji.
4. Politycznych priorytetów: Inne kwestie, jak kryzys klimatyczny czy wojna na Ukrainie, odciągały uwagę od tego tematu.

W Polsce niektóre partie (np. PSL) proponowały zniesienie zmiany czasu, ale bez unijnego porozumienia jest to trudne do realizacji. Na razie nie ma konkretnego terminu, ale presja społeczna i naukowe argumenty mogą przyspieszyć decyzję w najbliższych latach.

Zmiana czasu z letniego na zimowy (i odwrotnie) może wpływać na zdrowie fizyczne i psychiczne z kilku powodów:

1. Zaburzenia rytmu dobowego: Przesunięcie zegara o godzinę zakłóca wewnętrzny zegar biologiczny (cykl snu i czuwania), co może prowadzić do problemów ze snem, takich jak bezsenność lub nadmierna senność. Zmiana na czas zimowy (cofnięcie zegara) jest zwykle mniej uciążliwa, ale wciąż wymaga adaptacji.

2. Problemy z koncentracją i wydajnością: Zaburzenia snu mogą powodować zmęczenie, trudności z koncentracją, spadek produktywności i większe ryzyko błędów, np. w pracy czy podczas prowadzenia pojazdów.

3. Wpływ na układ sercowo-naczyniowy: Badania wskazują, że zmiana czasu, zwłaszcza na letni, zwiększa ryzyko zawałów serca i udarów w pierwszych dniach po zmianie. Wynika to ze stresu wywołanego zaburzeniem rytmu dobowego i niedoborem snu.

4. Zdrowie psychiczne: Zmiana czasu może pogarszać nastrój, zwiększać ryzyko epizodów depresyjnych (szczególnie w okresie zimowym, gdy dni są krótsze) i nasilać objawy u osób z zaburzeniami psychicznymi, np. depresją sezonową (SAD).

5. Wypadki i bezpieczeństwo: Po zmianie czasu, zwłaszcza na letni, odnotowuje się krótkotrwały wzrost liczby wypadków drogowych i urazów w pracy z powodu zmęczenia i dezorientacji.

6. Dzieci i osoby starsze: Te grupy są szczególnie wrażliwe na zmiany czasu, ponieważ ich organizmy trudniej przystosowują się do nowych harmonogramów snu i aktywności.

Długość adaptacji: Organizm potrzebuje zwykle 3–7 dni, by dostosować się do nowej godziny, choć u niektórych osób trwa to dłużej.

Dlaczego to problem? Współczesne badania (np. z American Academy of Sleep Medicine) sugerują, że korzyści energetyczne zmiany czasu są minimalne, a negatywne skutki zdrowotne przeważają. Dlatego wiele organizacji medycznych popiera zniesienie zmiany czasu na rzecz stałego czasu standardowego (zimowego), który jest bliższy naturalnemu cyklowi świetlnemu.

W Polsce, gdzie zmiana na czas zimowy w 2025 roku nastąpi w nocy z 25 na 26 października, warto w okresie przejściowym zadbać o regularny sen, unikać kofeiny wieczorem i stopniowo dostosowywać harmonogram dnia, by zminimalizować wpływ na zdrowie.

Depresja sezonowa (SAD) to rodzaj zaburzenia afektywnego, które występuje cyklicznie, zwykle w okresie jesienno-zimowym, gdy dni są krótsze, a ekspozycja na światło słoneczne jest ograniczona. Światło odgrywa kluczową rolę w regulacji rytmu dobowego i nastroju, dlatego jego niedobór jest głównym czynnikiem wywołującym SAD.

Wpływ światła na depresję sezonową:
1. Rytm dobowy: Światło słoneczne reguluje produkcję melatoniny (hormonu snu) i serotoniny (neuroprzekaźnika związanego z dobrym samopoczuciem). Mniejsza ilość światła w okresie zimowym może zaburzać te procesy, prowadząc do obniżonego nastroju, zmęczenia i problemów ze snem.

2. Niedobór witaminy D: Mniejsza ekspozycja na promienie UVB w miesiącach zimowych zmniejsza syntezę witaminy D w skórze, co może pogłębiać objawy depresyjne, ponieważ witamina D wpływa na funkcjonowanie mózgu.

3. Zmiana czasu: Przejście na czas zimowy (np. w Polsce w nocy z 25 na 26 października 2025) dodatkowo skraca czas ekspozycji na światło wieczorem, co może nasilać objawy SAD, szczególnie w początkowym okresie adaptacji.

Objawy depresji sezonowej:
– Smutek, apatia, brak energii
– Nadmierna senność lub bezsenność
– Zwiększony apetyt, zwłaszcza na węglowodany, i przyrost masy ciała
– Trudności z koncentracją
– Utrata zainteresowania aktywnościami społecznymi

Jak światło pomaga w leczeniu SAD?
1. Fototerapia (terapia światłem):
– Polega na ekspozycji na jasne światło (o natężeniu ok. 10 000 luksów) przez 20–60 minut dziennie, najlepiej rano.
– Lampy do fototerapii imitują naturalne światło słoneczne, stymulując produkcję serotoniny i regulując rytm dobowy.
– Skuteczność potwierdzają badania – poprawa nastroju następuje zwykle po 1–2 tygodniach regularnego stosowania.

2. Ekspozycja na światło naturalne:
– Spędzanie czasu na zewnątrz, nawet w pochmurne dni, może pomóc. Nawet rozproszone światło dzienne (ok. 1000–2000 luksów) jest korzystne.
– Poranne spacery są szczególnie efektywne, ponieważ synchronizują zegar biologiczny.

3. Uzupełnianie witaminy D:
– Suplementacja witaminą D w miesiącach jesienno-zimowych (po konsultacji z lekarzem) może wspierać leczenie SAD, zwłaszcza w regionach o ograniczonym nasłonecznieniu, jak Polska.

Dlaczego zmiana czasu pogarsza sytuację?
Zmiana na czas zimowy zmniejsza dostęp do światła wieczorem, co może nasilać objawy SAD u osób wrażliwych. Krótsze dni i późniejsze wschody słońca utrudniają poranne wstawanie i ekspozycję na światło, co dodatkowo rozregulowuje rytm dobowy.

Praktyczne porady:
– Używaj lampy do fototerapii zgodnie z zaleceniami (unikaj patrzenia bezpośrednio w światło, by chronić oczy).
– Wychodź na spacery w ciągu dnia, najlepiej między 10:00 a 14:00, gdy światło jest najsilniejsze.
– Utrzymuj regularny harmonogram snu, szczególnie po zmianie czasu.
– Rozważ konsultację z lekarzem w sprawie suplementacji witaminy D lub terapii psychologicznej (np. CBT) w cięższych przypadkach.

Perspektywy  zniesienia zmiany czasu:
Dyskusje w UE o zniesieniu zmiany czasu mogą pomóc osobom z SAD, szczególnie jeśli wybrano by stały czas standardowy (zimowy), który lepiej odpowiada naturalnemu cyklowi świetlnemu. Jednak brak porozumienia w UE (stan na październik 2025) oznacza, że zmiany nadal wpływają na zdrowie psychiczne, w tym nasilenie objawów SAD.

Jeśli odczuwasz objawy depresji sezonowej, warto skonsultować się z lekarzem lub psychologiem, by dobrać odpowiednie metody leczenia, w tym fototerapię.

Źródło: X/grok

Radio Gromnik to niezależne radio internetowe, które z powodzeniem działa w powiecie strzelińskim i ząbkowickim.

Naszą misją jest dostarczanie słuchaczom najświeższych informacji oraz ciekawych audycji, które przybliżają życie lokalnej społeczności. Współpracujemy z wieloma artystami, pasjonatami i osobami, które mają ciekawe historie do opowiedzenia. Dzięki temu nasza oferta jest różnorodna i interesująca dla każdego. Pobierz darmową aplikację Patronite Audio lub Radio Expert na Google Play i App Store. Jesteśmy dostępni na stronie Radio Garden. Radio Garden to internetowa aplikacja, która pozwoli wam sprawdzić czego słucha się na świecie. Dzięki niej możecie posłuchać lokalnych rozgłośni z przeróżnych stron świata – do wyboru do koloru.

Przydatne linki: Gdzie nas słuchać?

https://onlineradio.pl/Radio%20Gromnik/

https://radio.garden/listen/radio-gromnik/4BcgIrCD

https://patronite.pl/patrocast/podcasts/8d0cc455-d0c1-42b6-a24d-3cc37857a68f/details

https://www.radioexpert.net/radio-gromnik-online-radio-kaczowice/

radiogromnik.pl