Kasztany jadalne na Dolnym Śląsku
Kasztany jadalne (Castanea sativa), zwane też maronami, to drzewa z rodziny bukowatych, pochodzące głównie z basenu Morza Śródziemnego, ale zadomowione w Polsce, zwłaszcza na Dolnym Śląsku i Pomorzu Zachodnim. W naszym klimacie rosną głównie w parkach, ogrodach botanicznych i na terenach zielonych, gdzie zimy są łagodniejsze – mrozy poniżej -15°C mogą im szkodzić. Owoce dojrzewają jesienią (październik-listopad) i są bogate w witaminy (C, B, E), minerały (potas, magnez, żelazo) oraz węglowodany, bez glutenu. Wspomagają odporność, działają korzystnie na serce i nerwy, a w średniowieczu ceniono je za „wypędzanie zła” z organizmu.
Gdzie szukać kasztanów jadalnych na Dolnym Śląsku?
Region obfituje w te drzewa, szczególnie w parkach i rezerwatach. W 2024 roku był to urodzajny rok dla zbiorów – owoce obrodziły obficie dzięki ciepłej jesieni. Oto wybrane miejsca (oparte na aktualnych doniesieniach):
– Wrocław i okolice:
– Park Szczytnicki (Wielka Wyspa): Tu rośnie kilkadziesiąt drzew, w tym pomnik przyrody – kasztan jadalny o obwodzie pnia ponad 2,5 m. Regularnie owocuje, a owoce można zbierać pod drzewami.
– Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego: Stare okazy, idealne do obserwacji i zbiorów.
– Gościęcice (ok. 20 km od Wrocławia): Jedno z największych skupisk w Polsce – setki drzew na polach i w lasach, sezon zbiorów trwa do połowy października.
– Wałbrzych i okolice:
– Parki miejskie, np. Park Zdrojowy w Szczawnie-Zdroju czy okolice Zamku Książ: Liczne drzewa w założeniach parkowych, z dobrym dostępem do owoców.
– Inne miejsca:
– Okolice Sobótki (pod Ślężą): Sporadyczne drzewa w lasach i na stokach – dobre na spacery.
– Arboretum w Wojsławicach (pow. średzki): Kolekcja ozdobna z owocującymi okazami.
– Prywatne plantacje: Można kupić świeże kasztany bezpośrednio od producentów (np. via Allegro lub lokalne ogłoszenia) – ceny ok. 25 zł/kg, wysyłka świeżych zbiorów z Dolnego Śląska.
Pamiętaj: Zawsze zbieraj z drzew o liściach lancetowatych (jak buk, ale dłuższych), a nie palczastych (to toksyczny kasztanowiec pospolity!). Owoce jadalne mają błyszczącą brązową skórkę i są w jeżozwierzowatych kolczastych jeżynach.
 Jak przygotować i jeść kasztany jadalne?
Świeże owoce są lekko słodkie, mączyste – jedz na surowo (po obraniu), ale najlepiej po obróbce, by uniknąć goryczki. Oto proste sposoby:
1. Pieczenie (klasyczne, jak w Paryżu):
– Umyj, natnij skórkę (krzyżyk, by nie pękły).
– Piecz w 200°C przez 20-30 min na blasze.
– Podawaj gorące z solą lub masłem – rozgrzewające na jesienny chłód.
2. Gotowanie:
– Gotuj obrane w osolonej wodzie 20-30 min.
– Użyj do puree (zmiksuj z mlekiem) lub zup.
3. Przepisy:
– Pilaw z kasztanami: Podsmaż ryż z cebulą, dodaj ugotowane kasztany, bulion i przyprawy – gotuj 15 min.
– Deser: Kasztanowe puree: Ugotowane kasztany zmiksuj z miodem i cynamonem – do naleśników lub lodów.
– Zupa kasztanowa: Podsmaż cebulę, dodaj obrane kasztany, zalej wywarem, blenduj – kremowa i jesienna.
Przechowuj w chłodnym miejscu (do 2 tygodni) lub mroź (obrane). Jeśli nie zbierzesz sam, szukaj w sklepach ekologicznych lub online – świeże z Dolnego Śląska są dostępne jesienią.
Jeśli planujesz wizytę, sprawdź prognozę – dziś (3 października) to idealny dzień na spacer po kasztany, bo przypada Dzień Kasztana!