W Strzelinie trzy firmy skorzystały z dotacji HoReCa z KPO
Afera KPO w programie HoReCa dotyczy kontrowersji związanych z wydatkowaniem środków z Krajowego Planu Odbudowy (KPO) przeznaczonych dla sektora hotelarstwa, gastronomii, turystyki i kultury (HoReCa). Program A1.2.1 KPO, o budżecie 1,2 mld zł, miał wspierać mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa dotknięte pandemią COVID-19 (spadek obrotów o min. 20% w latach 2020-2021) w modernizacji, dywersyfikacji działalności i zwiększaniu odporności na kryzysy. Maksymalna kwota wsparcia wynosiła 540 tys. zł przy 90% intensywności dofinansowania kosztów kwalifikowalnych.
Kontrowersje wybuchły, gdy ujawniono, że część przedsiębiorców przeznaczyła dotacje na cele niezgodne z założeniami programu, takie jak zakup jachtów, saun, solariów, ekspresów do kawy, luksusowych mebli czy nawet platform do gry w brydża. Takie wydatki uznano za niezwiązane z innowacjami czy transformacją gospodarki, co wywołało oburzenie w mediach i wśród polityków opozycji. Krytykowano system oceny wniosków, który pozwolił na zatwierdzenie takich projektów, oraz opóźnienie w wypłacie środków (5 lat po pandemii), co według niektórych nie odpowiadało już potrzebom sektora.
Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej oraz premier Donald Tusk zapowiedzieli kontrole, m.in. w Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) i Rzeszowskiej Agencji Rozwoju Regionalnego, odpowiedzialnych za rozdzielność środków. Minister finansów Andrzej Domański bagatelizował skalę problemu, twierdząc, że dotyczy on niewielkiej części puli KPO, a większość środków wspiera transformację gospodarki. Wiceminister Jan Szyszko nazwał sprawę „skandaliczną” i podkreślił konieczność wyjaśnienia. Strona KPO z mapą dotacji została tymczasowo wyłączona, co dodatkowo podsyciło dyskusję.
Opozycja (m.in. PiS, Konfederacja, Razem) zarzuca rządowi marnotrawstwo publicznych środków i brak nadzoru, wskazując, że pieniądze mogły zostać wykorzystane np. na szpitale. Restauratorzy, którzy nie otrzymali wsparcia, krytykują program, twierdząc, że faworyzuje on firmy „kombinujące” w czasie pandemii. Skala nadużyć jest szacowana na 0,8% budżetu programu HoReCa, który stanowi 0,4% całego KPO.
Mapa:
👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇
W Strzelinie trzy podmioty gospodarcze skorzystały z unijnego grantu:
1. Rozwój oraz dywersyfikacja działalności firmy Abix w celu zwiększenia odporności przedsiębiorstwa na sytuacje kryzysowe w Rejonie 5 (województwo dolnośląskie). Kwota 526243,52 PLN.
2. Dywersyfikacja działalności w przedsiębiorstwie „KR” i uodpornienie na przyszłe kryzysy poprzez wprowadzenie do oferty nowych usług (Region nr.4).
Kwota: 435807,00 PLN.
3. Dywersyfikacja Hotelu Maria w Strzelinie, Region 5, województwo dolnośląskie. Wprowadzenie nowych usług: SPA/ basen oraz wynajem rowerów elektrycznych. Zwiększenie odporności przedsiębiorstwa na przyszłe kryzysy. Kwota: 354104, PLN.
W Ząbkowicach Śląskich: Dywersyfikacja działalności firmy ZAKŁAD PRODUKCYJNO-HANDLOWO-USŁUGOWY „MIRO” w regionie 5 – dolnośląskie po przez wdrożenie nowej usługi miejsca noclegowe turystyczne i miejsca krótkotrwałego zakwaterowania oraz nowej oferty w postaci usług cateringowych. Kwota: 540000,00 PLN.
Źródło: X/Grok/HoReCa
Screenshot
A jak wcześniej wykryto nadużycia w dysponowaniu innymi funduszami unijnymi?
Nadużycia w innych funduszach unijnych w Polsce były przedmiotem licznych kontroli i debat, choć skala problemów różni się w zależności od programu. Oto kluczowe przykłady i kontekst:
1. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ):
– Najwyższa Izba Kontroli (NIK) w swoich raportach (np. z 2012 r.) wskazywała na nieprawidłowości w dużych projektach infrastrukturalnych, szczególnie w transporcie kolejowym i budowie sieci szerokopasmowego Internetu. Z 13 766 podpisanych umów na projekty internetowe zrealizowano tylko 1,6% do 2012 r., co świadczy o problemach z efektywnością wydatkowania środków.
– Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej opracowało poradnik na podstawie doświadczeń z POIiŚ, wskazujący na ryzyko nadużyć finansowych, takich jak fałszowanie dokumentów czy konflikty interesów w zamówieniach publicznych. Podręcznik ten, wspierany przez OLAF, zawiera przykłady sygnałów ostrzegawczych i dobrych praktyk przeciwdziałania nadużyciom.
2. Programy regionalne i krajowe:
– NIK w raporcie z 2012 r. chwaliła Polskę za efektywne wydatkowanie funduszy unijnych, ale zwracała uwagę na konieczność odzyskiwania nienależnych środków lub tych wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem. Dotyczyło to m.in. programów takich jak „Innowacyjna Gospodarka” czy „Rozwój Polski Wschodniej”.
– W ramach Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO) odnotowano przypadki, gdzie beneficjenci (np. firmy czy samorządy) nieprawidłowo rozliczali projekty, co prowadziło do konieczności zwrotu środków.
3. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW):
– Projekty z EFRROW (perspektywa 2007-2013) nie były w pełni uwzględniane w Mapie Dotacji UE, co utrudniało pełną kontrolę nad ich realizacją. Zdarzały się przypadki, gdzie środki przeznaczane na rozwój obszarów wiejskich były wykorzystywane niezgodnie z celami, np. na inwestycje niezwiązane z rolnictwem.
4. Fundusze promocji produktów rolno-spożywczych:
– NIK badała fundusze promocji produktów rolno-spożywczych, wskazując na ryzyko niegospodarności w ich wydatkowaniu, np. w kampaniach promocyjnych, które nie przynosiły zakładanych efektów.
5. Ogólne problemy systemowe:
– OLAF (Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych) oraz polskie instytucje, jak CBA, wskazują na typowe nadużycia, takie jak: fałszowanie dokumentacji, zmowy przetargowe, konflikty interesów czy niewłaściwe rozliczanie kosztów. Poradniki OLAF i Ministerstwa Funduszy podkreślają konieczność krzyżowej weryfikacji danych i lepszego nadzoru nad beneficjentami.
– Posty na X wskazują na społeczne niezadowolenie z kultury wydatkowania funduszy unijnych, sugerując, że są one często marnotrawione lub projektowane w sposób sprzyjający nadużyciom. Przykładem jest porównanie afery KPO z wcześniejszymi nadużyciami w bezzwrotnych pożyczkach unijnych w 2009 r., gdzie powstawały firmy „utylizujące” środki.
6. Działania przeciwdziałające:
– Polska wdrożyła system audytów pod nadzorem Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej oraz komitetów monitorujących dla każdego programu, co ma na celu wykrywanie i zapobieganie nadużyciom.
– Rozporządzenie UE 2021/1060 nakłada na instytucje zarządzające obowiązek prowadzenia audytów nie później niż 3 lata po zatwierdzeniu wydatków, chyba że istnieje podejrzenie nadużycia finansowego.
Podsumowanie: Nadużycia w funduszach unijnych w Polsce dotyczą głównie nieprawidłowego rozliczania środków, fałszowania dokumentów, konfliktów interesów czy nieefektywnych inwestycji. Choć NIK ocenia, że Polska radzi sobie dobrze w porównaniu z innymi krajami UE, przypadki takie jak afera KPO w sektorze HoReCa czy problemy z projektami infrastrukturalnymi wskazują na potrzebę lepszego nadzoru i transparentności. Skala nadużyć jest stosunkowo ograniczona, ale wywołuje duże emocje społeczne i polityczne, co odzwierciedlają dyskusje na X.
