Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina, zainicjowany w 1927 r. przez Jerzego Żurawlewa, to prestiżowa rywalizacja młodych pianistów (16–30 lat) skupiona na muzyce Chopina. Odbywa się co 5 lat w Warszawie. Pierwsza edycja (1927) w Filharmonii Warszawskiej przyciągnęła 26 pianistów; wygrał Lew Oborin. Kolejne edycje (1932, 1937) zyskały rozgłos, mimo przerw wojennych (1942). Od 1949 organizowany regularnie, od 2005 przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina.

Konkurs ewoluował: od lokalnego wydarzenia do globalnego, z setkami uczestników (np. 257 w 2005). Wyłonił gwiazdy: Maurizio Pollini (1960), Martha Argerich (1965), Krystian Zimerman (1975), Rafał Blechacz (2005), Seong-Jin Cho (2015), Bruce Liu (2021). Kontrowersje (np. 1980 – Ivo Pogorelić) i zmiany regulaminu (2000 – punkty i głosowanie) ukształtowały jego renomę. W 2025, w 100. rocznicę, XIX edycja (2–23 października) z 66 pianistami w Filharmonii Narodowej.

Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina, od pierwszej edycji w 1927 r., wzbudzał emocje i kontrowersje, które często wpływały na jego regulamin, organizację i postrzeganie. Poniżej szczegółowa historia najważniejszych sporów i skandali, oparta na dostępnych danych, w tym źródłach historycznych i relacjach medialnych.

III Konkurs (1937): Skandal z Chieko Harą
– Kontekst: W trzeciej edycji konkursu japońska pianistka Chieko Hara zdobyła uznanie publiczności dzięki emocjonalnej i technicznie błyskotliwej grze. Oczekiwano, że znajdzie się wśród laureatów.
– Kontrowersja: Jury, w którym zasiadali m.in. Marguerite Long i Maurice Ravel, nie przyznało jej nagrody, co wywołało oburzenie publiczności. Widzowie w Filharmonii Warszawskiej skandowali „Jury do kitu!” i wyrażali niezadowolenie z werdyktu, uznając go za niesprawiedliwy.
– Sprawa Chieko Hary ujawniła napięcia między subiektywnymi ocenami jury a oczekiwaniami publiczności, co stało się cechą charakterystyczną przyszłych edycji. Podkreśliło to też konieczność większej przejrzystości w ocenianiu.

IX Konkurs (1975): Ex aequo dla trzeciego miejsca
– Kontekst: W tej edycji jury, pod przewodnictwem Kazimierza Korda, przyznało pierwsze miejsce Krystianowi Zimermanowi (Polska), ale trzecie miejsce podzielono ex aequo między dwóch pianistów: Dinę Joffe (ZSRR) i Tatianę Fedkiewicz (ZSRR).
– Kontrowersja: Decyzja o ex aequo była nietypowa i wywołała dyskusje o braku jednoznaczności w ocenach. Część obserwatorów uważała, że jury unikało trudnych decyzji, co podważyło prestiż werdyktu. Dodatkowo, publiczność i krytycy debatowali, czy Zimerman zasłużył na tak wyraźne wyróżnienie w porównaniu z innymi.
– Wprowadzono większą ostrożność w przyznawaniu nagród ex aequo w kolejnych edycjach, a dyskusje o kryteriach oceniania stały się głośniejsze.

X Konkurs (1980): Sprawa Ivo Pogorelicia
– Kontekst: X edycja była jedną z najbardziej burzliwych w historii. Chorwacki pianista Ivo Pogorelić, wówczas 22-letni, zaprezentował niezwykle oryginalną, ekspresyjną i momentami ekscentryczną interpretację Chopina, która podzieliła jury i publiczność.
– Kontrowersja: Pogorelić nie przeszedł do finału, co wywołało skandal. Część jury, w tym Martha Argerich, uznała jego grę za genialną, ale inni jurorzy (np. Nikita Magaloff) krytykowali ją za przesadę i odstępstwa od chopinowskiego stylu. Argerich, w geście protestu, opuściła jury, nazywając decyzję „skandalem” i wychwalając Pogorelicia jako „geniusza”. Publiczność i media również stanęły po jego stronie, a kontrowersja zyskała międzynarodowy rozgłos. Zwycięzcą został Dang Thai Son (Wietnam), ale to Pogorelić stał się gwiazdą dzięki rozgłosowi.
– Sprawa Pogorelicia uwypukliła problem subiektywizmu w ocenach i różnic w postrzeganiu „stylu chopinowskiego”. Wprowadzono zmiany w regulaminie, by zwiększyć przejrzystość (np. punktacja w późniejszych edycjach). Pogorelić, mimo braku nagrody, zyskał światową sławę.

XII Konkurs (1990): Brak pierwszej nagrody
– Kontekst: Po raz pierwszy w historii jury, pod przewodnictwem Andrzeja Jasińskiego, nie przyznało pierwszej nagrody, uznając, że żaden uczestnik nie osiągnął wystarczającego poziomu. Drugie miejsce zdobył Kevin Kenner (USA), a trzecie Yukio Yokoyama (Japonia).
– Kontrowersja: Decyzja wywołała falę krytyki. Publiczność i media uznały, że jury było zbyt surowe, a brak pierwszej nagrody podważył prestiż konkursu. Krytycy wskazywali, że wśród uczestników byli wybitni pianiści, a decyzja mogła wynikać z politycznych lub osobistych napięć w jury. Część komentatorów sugerowała, że werdykt odzwierciedlał konserwatywne podejście do interpretacji Chopina.
– Kontrowersja skłoniła organizatorów do przeglądu zasad oceniania. W kolejnych edycjach wprowadzono bardziej przejrzysty system punktowy i głosowania, by uniknąć podobnych sytuacji.

XIII Konkurs (1995): „Hiperpoprawność” jury
– Kontekst: Pod przewodnictwem Andrzeja Jasińskiego jury było krytykowane za nadmierną ostrożność i konserwatyzm w ocenach. Zwycięzcą nie został nikt – ponownie nie przyznano pierwszej nagrody, a drugie miejsce zajęli ex aequo Philippe Giusiano (Francja) i Alexei Sultanov (Rosja).
– Kontrowersja: Decyzje jury uznano za zbyt zachowawcze, faworyzujące techniczną poprawność kosztem artystycznej oryginalności. Publiczność i krytycy narzekali na brak odważnych interpretacji wśród laureatów, a werdykt uznano za kompromisowy. Pojawiły się zarzuty, że jury unikało ryzyka, by nie powtórzyć skandalu z 1980 r.
– Wprowadzono dalsze zmiany w regulaminie, m.in. w 2000 r., gdy ocenianie stało się bardziej sformalizowane (punktacja + głosowanie). Zwiększono też nacisk na równowagę między techniką a artystyczną ekspresją.

XIV Konkurs (2000): Zmiany regulaminu i napięcia
– Kontekst: Wprowadzono nowy system oceniania (punkty i głosowanie), by zwiększyć przejrzystość. Zwyciężyła Yundi Li (Chiny), pierwsza nagroda od 1985 r.
– Kontrowersja: Nowy system wywołał mieszane reakcje. Część krytyków uważała, że punktacja ogranicza subiektywną ocenę sztuki, a niektórzy jurorzy (np. Piotr Paleczny) wyrażali wątpliwości co do skuteczności nowego podejścia. Publiczność debatowała, czy Yundi Li zasłużył na zwycięstwo, czy raczej reprezentował „bezpieczny” wybór. Pojawiły się też głosy o faworyzowaniu pianistów z Azji, co wywołało dyskusje o uprzedzeniach kulturowych.
– System punktowy utrzymano.

 

Co to jest Konkurs Chopinowski?

Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina (zwany potocznie Konkursem Chopinowskim) to jeden z najbardziej prestiżowych konkursów muzycznych na świecie, poświęcony wyłącznie dziełom Fryderyka Chopina. Jest organizowany co 5 lat w Warszawie przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina (dawniej przez Warszawskie Towarzystwo Muzyczne). Uczestnikami są młodzi pianiści (w edycji 2025: urodzeni w latach 1995–2009), a program obejmuje wyłącznie utwory Chopina wykonywane z pamięci. Konkurs składa się z etapów eliminacyjnego (preliminarnego) i właściwych (I, II, III oraz finał z orkiestrą). Jurorzy oceniają interpretację z naciskiem na styl chopinowski. To nie tylko rywalizacja, ale też forum dyskusji o wykonawstwie muzyki Chopina, z bogatym programem kulturalnym (koncerty, wystawy, transmisje online).

Kiedy odbędzie się Konkurs Chopinowski 2025?

Edycja 2025 to XIX Konkurs, obchodzący 100. rocznicę pierwszej edycji (świętowania potrwają 5 lat). Główna część odbędzie się w Warszawie od 2 do 23 października 2025 r. w Filharmonii Narodowej. Szczegółowy harmonogram:
– Inauguracja: 2 października 2025 (koncert laureatów poprzednich edycji).
– Etap I: 3–7 października 2025.
– Etap II: 9–12 października 2025.
– Etap III: 14–16 października 2025.
– Finał: 18–20 października 2025 (z Warszawską Orkiestrą Filharmoniczną; koncert e-moll op. 11 lub f-moll op. 21).
– Koncerty laureatów: 21–23 października 2025 (w zależności od miejsca na podium).

Etap eliminacyjny (Preliminaria) już się odbył: 23 kwietnia – 4 maja 2025 r. w Sali Kameralnej Filharmonii Narodowej. Z 162 uczestników (z 28 krajów) do głównego etapu zakwalifikowano 66 pianistów, plus 19 laureatów innych prestiżowych konkursów (np. Van Cliburn, Leeds). Transmisje na żywo na TVP Kultura, Polskim Radiu, YouTube i VOD w jakości 4K.

Krótka historia Konkursu

Konkurs powstał w 1927 r. jako pomysł prof. Jerzego Żurawlewa (ucznia Aleksandra Michałowskiego), inspirowany ideą Igrzysk Olimpijskich – miał być „olimpiadą” pianistów chopinowskich, promującą dyskusję o interpretacji Chopina. Finansowo wsparł go biznesmen Henryk Rewkiewicz, pokrywając deficyt z własnej kieszeni. Pierwszy konkurs (23–30 stycznia 1927) odbył się w Filharmonii Warszawskiej; wystartowało 26 pianistów z 8 krajów, zwyciężył Lew Oborin (ZSRR).

Kluczowe edycje i ewolucja:
– II (1932): Wystawa chopinowska w Muzeum Narodowym; jurorzy z zagranicy (m.in. Marguerite Long, Maurice Ravel).
– III (1937): Skandal z Japonką Chieko Hara – publiczność skandowała „Jury do kitu!” po jej braku nagrody.
– Przerwa wojenna: Brak edycji w 1942; powrót w 1949 (IV, w Roku Chopinowskim, w sali „Roma”).
– Lata 50.–80.: V (1955), VI (1960) – organizowane przez Ministerstwo Kultury; jurorzy światowi (m.in. Artur Rubinstein, Emil Gilels). VII (1965) – zwycięzca Maurizio Pollini; VIII (1970) – gwiazdorskie jury (m.in. Henryk Szeryng).
– Kontrowersje: IX (1975) – ex aequo dla 3. miejsca; X (1980) – Ivo Pogorelić (brak nagrody, ale sława dzięki buntowniczej interpretacji; opuściła jury Martha Argerich).
– Lata 90.–2000.: XI (1985) – Janusz Olejniczak (Polska); XII (1990) – brak I nagrody (kontrowersje); XIII (1995) – hiperpoprawność jury pod Andrzejem Jasińskim.
– XXI w.: XIV (2000) – zmiany w regulaminie (punkty + głosowanie); XV (2005) – rekord 257 uczestników z 35 krajów, zwycięzca Rafał Blechacz (Polska); XVI (2010) – Yulianna Avdeeva (Rosja); XVII (2015) – Seong-Jin Cho (Korea Płd.); XVIII (2020, przesunięty na 2021 z powodu pandemii) – Bruce Liu (Kanada).

Od 2005 organizatorem jest NIFC. Jurorzy to elita (m.in. Krystian Zimerman, Martha Argerich, Daniil Trifonov). Konkurs ukształtował kariery ponad 20 zwycięzców (np. Pollini, Argerich, Zimerman) i setek laureatów. Rozrósł się z 26 do setek kandydatów; promuje Chopina globalnie, z wystawami, koncertami i nagraniami. W 2025 edycja z pianinami Steinway, Fazioli i Shigeru Kawai.

https://chopin.nifc.pl/pl/chopin/etap-zycia/1_fryderyk-franciszek-chopin